بازار بورس این روزها روند صعودی پر قدرتی گرفته و شاخص هر روز رکورد جدیدی را ثبت می‌کند. اما بازار بورس همیشه به این منوال جلو نمی‌رود و در بین روند صعودی خود اصلاح نیز خواهد داشت. لذا تشکیل سبد سهام مناسب یا مدیریت پرتفوی برای کاهش ریسک و بازدهی مناسب امری ضروری به نظر می‌رسد. در همین راستا در این مقاله سعی کردیم، روش‌های مختلف مدیریت پرتفوی و ایجاد سبد سهامی مناسب را به صورت کامل تشریح کنیم.
پرتفوی چیست؟
اگر در جمع فعالان بازار بورس حضور پیدا کنید، احتمالا کلمه پرتفوی را زیاد شنیده باشید. یکی در مورد بازدهی پرتفوی خود می‌گوید یکی در مورد سهام‌های موجود در پرتفو خود با دیگران بحث می‌کند. اما تعریف دقیق پرتفوی چیست؟
پرتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری به مجموعه‌ای از سهام و یا دارایی‌های مالی گفته می‌شود که افراد در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
حالا که با مفهوم پرتفوی آشنا شدیم، بهتر است نحوه‌ی مدیریت پرتفوی یا سبد سهام نیز آشنا شویم تا با انتخاب سبد سهام مناسب توازنی میان ریسک و سودآوری ایجاد کنیم.
مدیریت پرتفوی چیست؟
حتما ضرب المثل همه تخم مرغ‌هایتان را در یک سبد نچینید را بسیار شنیده‌اید، این ضرب المثل مصداق بارز مدیریت پرتفوی و سرمایه است. منظور از این جمله در بازار بورس این است که سرمایه و دارایی خود صرف خرید سهم‌های مختلف از صنایع متفاوت کنید.
در بین استراتژی و رویکردهای مختلف به منظور سرمایه‌گذاری در بازار سهام، تشکیل سبد سهام یا پرتفوی متنوع راهی مطمئن برای کاهش ریسک به شمار می‌رود. در ادامه به سراغ استراتژی‌های مدیریت پرتفوی و تشکیل یک سبد سهام مناسب خواهیم رفت.
کاهش ریسک سرمایه‌گذاری با تنوع بخشی سبد سهام
همانطور که در مقاله ریسک و بازده در بورس در مورد انواع ریسک صحبت کردیم، به طور کلی دو نوع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک وجود دارد که سرمایه‌گذاران به هنگام خرید و فروش سهام و سرمایه‌گذاری در بورس با آن مواجه هستند. تنوع بخشی یکی از روش‌های مرسوم کاهش ریسک غیرسیستماتیک به شمار می‌رود. اما ریسک غیر سیستماتیک یا قابل کنترل چیست؟
این نوع ریسک تابع وضعیت شرکت و یا یک صنعت خاص است. به عنوان مثال ممکن است شرکت به دلایلی مانند : عدم تمدید پروانه بهره‌برداری، کاهش فروش، اعتصاب کارکنان و…. ریسک غیرسیستماتیک ایجاد کند و به همین دلایل با افت قیمت سهام مواجه شود. اما چگونه می‌توان ریسک غیرسیستماتیک کنترل کرد؟
تنوع بخشی و یا تشکیل سبد سهام از گروه‌ها و صنایع مختلف می‌تواند مقدار زیادی از این ریسک را کاهش دهد. بگذارید برای این مسئله بهتر جا بیفتد مثالی بزنیم. فرض کنید سهامداری برای تشکیل پرتفو و یا سبد سهام خود، از گروه سیمانی چهار نماد را برای سهامدارای انتخاب کند و از باقی صنایع فقط یک نماد را انتخاب کند. حال اگر دولت تصمیم به کاهش قیمت سیمان بگیرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟ بله درست حدس زدید سهام‌های گروه سیمانی با افت قیمت مواجه می‌شوند و شما ممکن است دچار ضرر و زیان زیادی شوید. اما چگونه می‌توانید تصمیم‌های دولت و یا حوادث رخ داده در شرکت‌های بورسی را در سبد سهام خود کم اثر کنید؟ با انتخاب چندین سهم از گروه‌ها و صنایع مختلف که به آن تنوع‌بخشی سبد سهام می‌گویند.
تنوع سازی دارایی‌ها می‌تواند اشکال مختلفی داشته باشد، سرمایه‌گذاری در صنایع مختلف، مناطق جغرافیایی مختلف، خرید انواع اوراق بهادار و حتی مصون سازی با بازارهای جایگزین مانند بازار مسکن، لذا در بیشتر چرخه‌های طبیعی بازارها، استفاده از یک استراتژی تنوع‌سازی می‌تواند موجب کاهش ریسک و سرمایه‌گذاری مطمئن گردد.
چگونه سبد سهامی متنوع تشکیل دهیم؟
احتمالا با خواندن مطالب بالا به این فکر افتادید که تعداد سهم‌های بیشتری را خریداری کنید تا ریسک غیر سیستماتیک را کاهش دهید. هر چه قدر تعداد سهم‌های پرتفوی یا سبد سهام شما بیشتر باشد و وابستگی بازدهی سهم‌ها به یکدیگر کمتر باشد، ریسک غیر سیستماتیک کمتر خواهد شد. اما این همه چیز نیست!
تنوع بخشی در عمل چالش‌های زیادی را برای شما به همراه خواهد داشت که مهمترین ان‌ها، هزینه ناشی کارمزد خواهد بود. اجازه دهید حالت بعیدی را در نظر بگیریم. اگر شخصی سبدی متشکل از سهام تمام شرکت های بورسی را داشته باشد، کارمزد معاملات او آن قدر بالا می رود که مزایای تنوع بخشی پرتفوی در این حالت، عملا بی معنی خواهد شد. همچنین شخص سهامدار امکان مدیریت پرتفوی خود را نخواهد داشت و یا باید زمان و امکانات زیادی را برای مدیریت پرتفوی یا سبد سهام خود صرف کند.
دو روش برای متنوع‌سازی سبد سهام وجود دارد که عبارتند از :
تشکیل سبد هم وزن
یکی از روش‌های آسان و در عین حال کاربردی برای تشکیل سبد سهام مناسب و مدیریت پرتفوی ، تشکیل سبد سهام هم وزن است. در این روش اگر شما 10 میلیون نقدینگی برای خرید سهام داشته باشید و بخواهید سبد سهامی متشکل از 5 نماد تشکیل دهید، باید از هر نماد به میزان 2 میلیون تومان خریداری کنید. در این روش هیچ تفاوتی بین سهم‌ها گذاشته نمی‌شود در واقع ارزش بازار هر سهم در این روش در نظر گرفته نمی‌شود.
تشکیل سبد سهام بر اساس ارزش دارایی
در این روش برخلاف روش روش سبد سهام هم وزن، ارزش بازار هر سهم برای تشکیل سبد اولویت دارد. به عبارت دیگر وزن سهام هر شرکت در سبد سهام با توجه به ارزش بازار آن شرکت در مقایسه با دیگر سهم‌های سبد تعیین می‌شود. یعنی اگر مدتی است که دو سهم به نام های الف و ب خریداری کربده اید و در این مدت سود ب دوبرابر الف بوده است، می بایست ترتیبی بدهید که وزن ب در سبد شما ه همان نسبت یعنی دوبرابر الف باشد. اما ارزش بازار هر شرکت چگونه محاسبه می‌شود؟ برای بدست آوردن ارزش بازار هر سهم می‌توانید تعداد کل سهام شرکت را در قیمت پایانی روز ضرب کنید تا ارزش بازار شرکت بدست بیاید.
