در سال ۱۳۸۴ و پس از تصویب قوانین جدید در مجلس که اجازه استفاده از اینترنت و ارائه خدمات اینترنتی را به سازمان بورس داد، فصل جدیدی در تاریخ بازار بورس ایران آغاز شد. در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ و بعد از راه‌اندازی تدریجی سامانه‌های آنلاین خرید و فروش کارگزاری‌ها، سرمایه‌گذاران خرد و کلان شروع به خرید و فروش شخصی سهام بورس کردند. در همین زمان این نیاز احساس شد که شرکت‌های حاضر در بورس بایستی اطلاعات و گزارش‌های خود را در بستری منتشر کنند تا امکان دسترسی آسان سهامداران به اطلاعات مذکور فراهم شود. این بستر که الان با نام سامانه کدال شناخته می‌شود، توانست به افزایش شفافیت بازار و تسهیل معاملات سهامداران کمک شایانی بکند. چرا که سهامداران می‌توانستند تمام اطلاعات لازم برای تحلیل بورس را به صورت یکپارچه مشاهده کرده و از مراجعه جداگانه به منابع مختلف، بی‌نیاز شوند.
با این دیدگاه سازمان بورس و اوراق بهادار در اقدامی مؤثر، سیستمی را راه‌اندازی کرد که در آن تمامی شرکت‌های بورسی متعهد شدند تا تمامی گزارشات خود را در آن منتشر نمایند. این سیستم با نام سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران که از آن به عنوان سامانه کدال نیز یاد می‌شود، شناخته شده است. پس از گذشت سال‌ها، امروزه سامانه کدال تبدیل به مرجع اصلی مورد استفاده سهامداران، سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس شده است و نقشی کلیدی را در فرایند تحلیل بورس ایفا می‌کند. هدف از این مقاله، معرفی سامانه کدال و آشنایی با سازوکار و گزارش‌های منتشر شده در آن است.
نام و آدرس سامانه کدال
سایت سامانه کدال در آدرس www.codal.ir موجود است. لازم به ذکر است که کلمه کدال مخفف عبارت Comprehensive Database of All Listed Companies به معنای “پایگاه داده جامع تمام شرکت‌های ثبت شده” است. نام رسمی سامانه کدال، سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران است. منظور از ناشران در این نامگذاری تمامی شرکت‌هایی است که نماد آن‌ها در یکی از بازارهای بورس یا فرابورس ثبت شده است.
رابطه سامانه کدال و سودآوری در بازار بورس
به طور کلی کسب سود در بازار بورس با دو مکانیزم امکان‌پذیر است:
- افزایش قیمت سهام: در این مکانیزم اخبار درون شرکت، شرایط بازار و شرایط مالی و سودآوری شرکت، افزایش قیمت سهام را رقم زده و سهامداران از این طریق سود کسب می‌کنند. گفتنی است که در بیش از ۹۰ درصد مواقع، اخبار و شرایطی که صعود قیمت سهام را رقم می‌زنند، در گزارش‌های سامانه کدال منتشر می‌شوند. پس کارکرد سامانه کدال این است که اطلاعاتی که می‌توانند سودآوری را رقم بزنند، از طریق گزارشات این سامانه در اختیار سرمایه‌گذاران بورسی قرار می‌گیرند.
- تقسیم سود نقدی: تمامی شرکت‌های حاضر در بازار بورس موظف هستند که با گذشت حداکثر 4 ماه از پایان سال مالی خود، اقدام به برگزاری مجمع عمومی عادی بکنند. در صورتی که عملکرد شرکت در سال مالی گذشته همراه با کسب سود بوده باشد، شرکت مربوطه موظف است حداقل ده درصد از سود کسب شده را میان سهامداران توزیع نماید. به این فرایند توزیع سود نقدی گفته می‌شود. طبق قانون مصوب بورس تهران، شرکت‌ها موظف هستند حداقل ده روز قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی، آگهی دعوت سهامداران به مجمع را در سامانه کدال منتشر کنند. از این طریق سهامدارن و فعالان بورسی می‌توانند فرصت مناسب را برای تصمیم‌گیری داشته باشند. هم‌چنین زمان پرداخت سود نقدی مصوب و گزارشات حاوی سایر تصمیمات مجمع نیز باید توسط شرکت در سامانه کدال منتشر شود.
گزارشات منتشر شده در سامانه کدال
شرکت‌های فعال در بورس موظف به انتشار گزارش‌های متنوعی در سامانه کدال هستند، در ادامه و به طور خلاصه به معرفی هر کدام از این گزارش‌ها پرداخته می‌شود:
1-صورت‌های مالی میان دوره و پایان دوره
بر اساس الزامات مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار و به منظور کسب اطلاعات شفاف و فوری از فعالیت‌ها، تمامی شرکت‌های فعال بورسی موظف هستند تا صورت‌های مالی خود را به همراه اطلاعات جزئی آن‌ها، هر سه ماه یک مرتبه در سامانه کدال منتشر نمایند. به غیر از گزارش‌های سه ماهه، گزارش‌هایی با عنوان اطلاعات و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای ۶ و ۹ ماهه نیز توسط شرکت‌های بورسی در سامانه کدال درج می‌شوند. گزارش سالانه نیز با همین رویکرد در پایان سال مالی هر شرکت، بایستی انتشار یابد که به آن صورت مالی پایان دوره یا 12 ماهه گفته می‌شود.
2- گزارش‌های ماهیانه
در این نوع از گزارش‌ها، شرکت‌های بورسی آمار فروش محصولات یا ارائه خدمات خود را که در یک ماه گذشته بر جای گذاشته‌اند، به همراه حجم و قیمت فروش محصولات یا ارائه خدمات، در سامانه کدال منتشر می‌کنند. این نوع گزارش با ارائه ارزش مالی کسب شده شرکت در پایان هر ماه، منجر به شفافیت ارائه اطلاعات شده و سهامداران را از جزئیات وضعیت مالی شرکت‌های بورسی مطلع می‌کند.
3- گزارش فعالیت هیئت مدیره
پس از انتشار گزارش صورت‌های مالی پایان دوره یا همان 12 ماهه و درج آگهی دعوت به مجمع عمومی عادی در سامانه کدال، اعضای هیئت مدیره شرکت بر اساس عملکرد سال مالی طی شده و وضعیت فعلی، گزارش‌های کلیدی از وضعیت و جایگاه شرکت را منتشر می‌کنند. تمامی این اطلاعات در قالب گزارش فعالیت هیئت مدیره در سامانه کدال درج شده و از این طریق به اطلاع سهامداران می‌رسد.
4- گزارش اطلاعات با اهمیت گروه الف
تا چند سال قبل قانون بدین ترتیب بود که در صورت وقوع اتفاقات کلیدی در شرکت‌های بورسی که منجر به تغییر بیش از 20 درصد در مقدار EPS سهام می‌شد (EPS: مقدار سود حاصل از هر یک عدد سهم شرکت است)، گزارشی تحت عنوان پیش‌بینی درآمد هر سهم در یک سال مالی منتشر کرده و جزئیات را در آن درج می‌کردند. اما از اواخر سال ۱۳۹۶ سازمان بورس قانونی جدید تصویب کرد که بر اساس آن شرکت‌های بورسی موظف شدند تا اطلاعات کلیدی و تاثیرگذار روی سود هر سهم (EPS) خود را در گزارشی با نام “افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف” در سامانه کدال منتشر کرده و در آن تغییرات سود هر سهم را به اطلاع سهامداران برسانند.
5- گزارش اطلاعات با اهمیت گروه ب
اتفاقات مهم دیگری هستند که ممکن است در هر شرکت بورسی اتفاق بیفتند و لازم باشد که به اطلاع سهامداران برسند، اما تاثیری روی مقدار EPS سهام نداشته باشند. این اطلاعات در گزارشی با عنوان “افشای اطلاعات با اهمیت گروه ب” در سامانه کدال منتشر می‌شوند.
6- گزارش تفسیری مدیریت
تمامی انتظارات و پیش‌بینی‌های مدیریت هر شرکت بورسی در قالب گزارش با عنوان “گزارش تفسیری مدیریت” در سامانه کدال منتشر می‌شود. انتظارات و پیش‌بینی‌های هیئت مدیره از میزان فروش یا ارائه خدمات شرکت معمولا همراه با صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای شرکت منتشر می‌شوند.
7- یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی
بر اساس قانون مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار تهران، تمامی شرکت‌های حاضر در بورس متعهد هستند تا همراه با گزارش‌های ۶ ماهه و سالانه خود، گزارش حسابرسی شده شرکت را نیز در سامانه کدال درج کنند. گفتنی است گزارش‌های مذکور باید به وسیله حسابرس‌های مستقل خارج از شرکت که توسط سازمان بورس تایید شده‌اند، تهیه گردد. این گزارش‌ها با عنوان “یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی” و به طور همزمان با آن‌ها منتشر می‌شوند.
8- گزارش‌های افزایش سرمایه
یکی از مهم‌ترین گزارش‌ها که بسیار مورد توجه و علاقه سهامداران و فعالان بورسی نیز هست، گزارش افزایش سرمایه شرکت‌ها هستند. در صورتی که آورده شرکت‌های بورسی از حدی که توسط آن‌ها و با هماهنگی سازمان بورس تعیین شده است بیشتر شود، موظف هستند که از منابعی مانند سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها، سرمایه خود که در بازار بورس در گردش هست را افزایش دهند. به این فرایند افزایش سرمایه گفته می‌شود. گفتنی است که برای برگزاری مجمع فوق‌العاده شرکت جهت انجام افزایش سرمایه، شرکت‌ها بایستی چندین گزارش را به سازمان بورس ارائه بدهند که تمامی آن‌ها در قالب اطلاعیه‌های سامانه کدال، باید به اطلاع عموم سهامداران نیز برسد.
در گام اول، گزارش طرح توجیهی افزایش سرمایه در قالب گزارشی با نام “پیشنهاد هیئت‌مدیره به مجمع فوق‌العاده در خصوص افزایش سرمایه” منتشر و در سامانه کدال درج می‌شود. در مرحله بعد، این گزارش برای حسابرس و بازرس قانونی مورد تایید سازمان بورس ارسال شده و پس از تائید توسط این دو مرجع، گزارشی با نام “اظهار نظر حسابرس و بازرس قانونی در خصوص افزایش سرمایه” در سامانه کدال منتشر می‌گردد. در ادامه نظر سازمان بورس درباره افزایش سرمایه شرکت به صورت گزارشی با نام “مدارک و مستندات درخواست افزایش سرمایه” در سامانه کدال درج می‌شود. پس از اتمام این مراحل شرکت ملزم است که در طول زمان حداکثر ۶۰ روز، مجمع فوق‌العاده جهت افزایش سرمایه را برگزار کند که آگهی آن نیز باید در سامانه کدال منتشر شود. مطالعه این مقاله جهت آشنایی بیشتر با موضوع افزایش سرمایه در بورس، مفید خواهد بود.
بخش‌های مختلف سامانه کدال
در تصویر زیر صفحه اصلی سایت کدال قابل مشاهده است. همان طور که دیده می‌شود، اطلاعیه‌ها و گزارشات مختلف نمادهای بورسی به ترتیب انتشار قابل مشاهده و دریافت هستند. هم‌چنین امکان جستجوی گزارش‌های مختلف شرکت‌های مد نظر از قسمت “جستجوی اطلاعیه‌ها” و هم‌چنین دسترسی به آرشیو گزارشات از قسمت “اطلاعیه‌های قدیمی” نیز مهیا است.
به جز بخش‌های مذکور، سامانه کدال دارای زیرمجموعه‌هایی نیز است که لینک دسترسی به هر کدام از آن‌ها در تصویر بالا مشخص شده است. در ادامه معرفی کوتاهی از هر یک از زیرمجموعههای سامانه کدال ارائه می‌شود.
1- ناشران
- تمام شرکت‌ها و نهادهایی که نماد آن‌ها در سازمان بورس درج شده‌اند، با عنوان ناشران بورسی شناخته می‌شوند. در این قسمت نماد تمامی ناشران به همراه نام شرکت و گزارش‌های آن‌ها قابل دسترسی هستند.
2- نهادهای مالی
در این بخش، اطلاعات مربوط به تمامی کارگزاری‌های رسمی و مورد تایید سازمان بورس در سرتاسر کشور، شرکت‌های تأمین مالی، تمامی مجموعه‌های سبدگردانی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق سرمایه‌گذاری، هلدینگ‌ها، مؤسسات رتبه‌بندی و نهادهای واسطه، قابل دسترسی هستند. علاوه بر این‌ها معرفی هر کدام از این مجموعه‌ها نیز در همین قسمت انجام شده است.
3- سامانه سنم
سامانه نظارت مکانیزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری (سنم) به منظور نظارت مستمر بر صندوق‌های سرمایه‌گذاری ایجاد شده است. تمامی صندوق‌های سرمایه‌گذاری متعهد هستند که به صورت روزانه اطلاعات خود را در سامانه سنم بارگذاری کنند.
4- سامانه تدان
سامانه تحلیل داده‌های ناشران یا به اختصار سامانه تدان از زیرمجموعههای سامانه کدال است که مأموریت آن دریافت گزارشات تحلیلی از مشاوران و تحلیلگران بورسی است. این تحلیل‌ها معمولا درباره گزارش‌های مختلف منتشر شده ناشران گوناگون در سامانه کدال است. هم‌چنین پرسش‌های تحلیلگران از ناشران در راستای کنفرانس‌ها، گزارشات و اطلاعیه‌های آن‌ها نیز در همین سامانه پاسخ داده می‌شود.
سامانه کدال 360 چیست؟
اگر پیگیر اخبار بازار سرمایه و یا علاقمند به حوزه تحلیل بورس باشید، احتمالا نام سایت کدال 360 نیز به گوش شما خورده است. اما تفاوت سامانه کدال با کدال 360 چیست؟ در حقیقت تفاوت خاصی وجود ندارد. سامانه کدال 360 قرار است در آینده نزدیک جایگزین کدال فعلی شود. کدال ۳۶۰ به همراه سرویس‌ها و امکانات جدیدتر، تمام قابلیت های کدال فعلی را نیز دارد. با توسعه و پیاده‌سازی‌های صورت گرفته، قرار است که این جایگزینی به طور کامل انجام شود. اما در حال حاضر هر دو سامانه که در دسترس بوده و پاسخگوی نیاز سرمایه‌گذاران بازار بورس هستند.
کلام آخر
در این مقاله به طور کلی با سامانه کدال و کاربردهای آن آشنا شدیم. در نهایت می‌توان گفت که سامانه کدال کلید تحلیل بنیادی بورس است. همه آن چه که شما برای تحلیل بورس و بررسی بنیادی سهام نیاز دارید، به طور شفاف و همگانی در سامانه کدال وجود دارد. حتی بررسی گزارش‌های این سامانه برای نوسان‌گیران و کسانی که صرفا بر اساس تحلیل تکنیکال معامله می‌کنند نیز مفید است. شاید بتوان گفت که استفاده از سامانه کدال یکی از گام‌های کلیدی و کاربردی در فرایند آموزش بورس است.
