اگر شما هم در بورس فعالیت دارید حتما نام افزایش سرمایه را شنیده‌اید و از جذابیت افزایش سرمایه برای تحلیلگران و خریداران بازار سرمایه آگاه هستید. افزایش سرمایه آنقدر برای فعالان بازار سرمایه جذابیت دارد که گاهی اوقات با شایعه افزایش سرمایه، سهم با افزایش تقاضا فعالان بازار بورس مواجه می‌شود و به طبع آن قیمت سهم سیر صعودی به خود می‌گیرد. اما افزایش سرمایه نیز انواع مختلفی دارد و تمام افزایش سرمایه‌ها برای فعالان بازار بورس جذابیت ندارد. در این مقاله با هم به بررسی انواع افزایش سرمایه می‌پردازیم و نحوه‌ی تخصیص سهم بعد از افزایش سرمایه را توضیح خواهیم داد.
افزایش سرمایه چیست ؟
شرکت‌ها در زمان تاسیس، سرمایه‌ای را به عنوان سرمایه ثبت شده اعلام می‌کنند که این عدد بسته به اندازه شرکت متفاوت خواهد بود. به مرور زمان، شرکت‌ها بنا به دلایلی که می‌تواند اصلاح ساختار و بهبود ساختار مالی باشد، اقدام به افزایش سرمایه شرکت می‌کنند که بعد از این اقدام، تعداد سهام شرکت بسته به درصد افزایش سرمایه افزایش می‌یابد. اما افزایش سرمایه نیز انواع مختلفی دارد که در ادامه در مورد آن صبحت می‌کنیم.
مراحل افزایش سرمایه سهم
حتما شنیده‌اید که “افزایش سرمایه سهمی مورد تایید حسابرس قرار گرفت” یا” سازمان بورس با افزایش سرمایه شرکت موافقت کرد” اینها بخشی از مراحلی هست که یک شرکت موظف است برای ثبت افزایش سرمایه طی کند. مراحل افزایش از پیشنهاد هیئت مدیره تا تصمیم‌گیری در مورد افزایش سرمایه در مجمع فوق‌العاده به ترتیب زیر است :
- ابتدا هیئت مدیره شرکت افزایش را پیشنهاد می‌دهد و بعد از آن با رای‌گیری به تصویب هیئت مدیره می‌رسد.
- سپس حسابرس جزییات افزایش سرمایه پیشنهادی را بررسی می‌کند و در صورت عدم وجود ایرادی افزایش سرمایه پیشنهادی را تماما یا بخشی از آن را تایید می‌کند.
- بعد از تایید حسابرس، شرکت مدارک و مستندات افزایش سرمایه را به اداره ثبت شرکت‌ها و سازمان بورس ارسال می‌کند.
- سازمان بورس مدارک را ارسالی بررسی می‌کند و اگر ایرادی پیدا نکند بخشی یا همه افزایش سرمایه اعلام شده را تایید می‌کند.
- بعد از تایید سازمان بورس، باید موافقت این سازمان از طریق سامانه کدال به اطلاع تمام فعالان بورس برسد تا همه افراد از افزایش سرمایه آگاهی پیدا کنند.
- بعد از آن تاریخی برای مجمع فوق‌العاده شرکت مشخص می‌شود تا درمورد میزان افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌گیری کنند. اگر می‌خواهید در افزایش سرمایه شرکت کنید باید حتما قبل از تاریخ مجمع سهامدار شرکت باشید. (حتی اگر یک روز قبل از مجمع سهام شرکت را خریداری کنید باز هم افزایش سرمایه به شما تعلق می‌گیرد.)
- بعد از طی تمامی این مراحل، باید تاریخ و مکانی را برای برگزاری مجمع فوق‌العاده شرکت و تصمیم گیری برای افزایش سرمایه شرکت تعیین کنند و از طریق سامانه کدال آن را به اطلاع عموم سهامداران برسانند.
- پس از برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده، تصمیمات مجمع بر روی سایت کدال درج می‌شود و مبلغ افزایش سرمایه و درصد افزایش سرمایه به طور قطعی اعلام می‌شود.
انواع افزایش سرمایه
همانطور در مقدمه ذکر کردیم افزایش سرمایه انواع مختلفی دارد که عبارتند از :
- افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته
- افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت
- افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
- افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته
حتما نام مجمع عمومی عادی سالیانه به گوش شما خورده است. شرکت‌ها هر سال در مجمع گزارش‌های مالی را بررسی می‌کنند و در آخر سود و زیان شرکت در سال گذشته را مشخص می‌کنند. در واقع درآمدهایی که شرکت بدست آورده را از هزینه‌های انجام گرفته در سال پیش رو کسر می‌کنند، باقیمانده را به عنوان سود شرکت لحاظ می‌کنند. این سود ممکن است در بین سهامداران به صورت نقدی تقسیم شود و یا در حساب شرکت بماند تا در موقع لزوم استفاده شود.
شرکت‌هایی که سود انباشته خوبی دارند معمولا افزایش سرمایه از طریق سود انباشته را در دستور کار قرار می‌دهند تا علاوه بر منتفع شدن سهامداران قدیمی، محرکی نیز برای خرید سهم توسط فعالان بازار سرمایه باشد.
در این روش نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود چرا که سهامداران بابت سهام تخصیص یافته وجهی پرداخت نمی‌کنند و تنها شرکت سود انباشته شرکت را از طریق تخصیص سهام بین سهامداران تقسیم می‌کند که به این نوع سهام، سهام جایزه می‌گویند.
قیمت سهم بعد از اعمال افزایش سرمایه، با توجه به میزان افزایش سرمایه کاهش پیدا می‌کند که از می‌توانید قیمت جدید سهم را از فرمول زیر محاسبه کنید :
به عنوان مثال اگر قیمت سهم شرکتی قبل از افزایش سرمایه 2000 ریال باشد و این شرکت قصد داشته باشد که 70 درصد از سود انباشته افزایش سرمایه بدهد، قیمت سهم بعد از افزایش برابر خواهد بود با :
در واقع سهم در هنگام بازگشایی بعد از افزایش سرمایه با قیمت 1176 شروع به کار میکنه که بر اساس عرضه و تقاضا در روز اول کشف قیمت خواهد شد. تعداد سهام جایزه نیز بر اساس میزان افزایش سرمایه به پرتفوی کاربر اضافه خواهد شد. در مثال بالا اگر کاربر 1000 هزار سهم داشته باشد تعداد سهام کاربر بعد از افزایش سرمایه به 1700 سهم با قیمت 1176 ریال خواهد رسید. در واقع دارایی شما تغییر نمی‌کند تنها تعداد سهم شما زیاد می‌شود ولی در عوض قیمت سهم کاهش می‌یابد.
افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت
کافیست شایعه‌ای از افزایش سرمایه شرکتی در بورس مطرح شود تا قیمت سهام به سرعت بالا برود. به عنوان مثال سهم وملی با شایعه افزایش سرمایه 60 هزار درصدی در حال حاضر در قیمت 89 هزار تومان معامله می‌شود. سهمای دیگر نظیر ستران، گکوثر، شپنا، شتران، دی و… نیز با شایعه افزایش سرمایه رشد خود را شروع کرده‌اند. اما چرا افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی ها اتفاق می‌افتد؟
فرض کنید شما در سال 1390 زمینی را برای احداث کارخانه می‌خریدید و کارخانه را در آنجا بنا می‌کردید. در آن زمان شرکت در حساب‌های حسابداری خود، ارزش و قیمت همان روزی که زمین را خریده‌اید، ثبت می‌کند. اما الان سال 1399 است و ارزش زمین و دستگاه‌های کارخانه شما با توجه به میزان تورم و قیمت صعودی دلار در سال‌های اخیر افزایش قابل توجه‌ای داشته است. بر همین اساس با توجه قوانینی که وجود دارد، شرکت‌ها می‌توانند ارزش دارایی های خود را به روز کنند که به این اقدام اصطلاحا افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها گفته می‌شود.
در این نوع افزایش سرمایه قیمت سهم کاهش پیدا می‌کند و همین قیمت کم سبب افزایش تقاضای سهم و در نتیجه رشد قیمت بعد از افزایش سرمایه خواهد شد. همچنین بعد از افزایش سرمایه سهام جایزه بسته به درصد افزایش سرمایه به پرتفو یا سبد سهام سهامدار اضافه می‌شود.
افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
یکی از افزایش سرمایه‌های جذاب برای شرکت‌ها، افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران است. زمانی که شرکت برای ادامه کار و یا افتتاح پروژه ای نیاز به پول داشته باشد، دو راه برای تامین مالی پیش رو دارد یا وام بگیرد یا سهامدارن خود بخواهد که در شرکت سرمایه گذاری جدیدی داشته باشند. قاعدتا روش دوم دردسر کمتری نسبت به دریافت وام دارد. بنابراین شرکت‌ها ترجیح می‌دهند این پول را از طریق سرمایهگذاری مجدد سهامداران دریافت کنند. به این نوع افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از آورده نقدی می‌گویند. در افزایش سرمایه از نوع آورده نقدی سهامی با عنوان حق تقدم منتشر می‌شود، احتمالا این سوال برایتان پیش آمده باشد که منظور از حق تقدم چیست پس توصیه می‌کنیم مقاله آشنایی با حق تقدم را حتما مطالعه کنید.
افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
این نوع افزایش سرمایه در بازار بورس متداول نیست و کمتر شرکتی این کار را انجام می‌دهد. اما افزایش سرمایه از محل صرف سهام به چه معناست ؟ همانطور که اطلاع دارید ارزش اسمی هر سهم معادل هزار ریال یا صد تومان است که در بعد از افزایش سرمایه به روش آورده نقدی، سهامداران به ازای هر حق تقدم به شرکت پرداخت می‌کنند اما در این نوع افزایش سرمایه شرکت تصمیم می‌گیرد که مبلغ حق تقدم چیزی بیشتز از ارزش اسمی هر سهم باشد. به عنوان مثال شرکت بگوید که به ازای هر حق تقدم سهامداران باید 2000 ریال پرداخت کنند. به این روش افزایش سرمایه، افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم می‌گویند.
البته همانطور که در بالا ذکر کردیم این روش اصلا معمول نیست و کمتر شرکتی تا به حال از این نوع افزایش سرمایه استفاده کرده است.
کدام افزایش سرمایه برای سهامداران جذابیت بیشتری دارد؟
از میان افزایش سرمایه‌هایی که نام بردیم، افزایش سرمایه تجدید دارایی‌ها و سود انباشته با اقبال بیشتری از سوی سهامداران مواجه می‌شوند. چرا که سهامدار بدون پرداخت هزینه‌ای سهام جایزه دریافت می‌کند اما در افزایش سرمایه به روش آورده نقدی و صرف سهام باید به ازای هر حق تقدم هزینه‌ای پرداخت کند و مدتی در حدود 4 ماه نیز منتظر تبدیل حق تقدم به سهم باشد به همین دلیل بیشتر افراد حق تقدم را قبل از پایان مهلت استفاده از حق تقدم می‌فروشند و حق تقدم را به سهام شرکت تبدیل نمی‌کنند.
افزایش سرمایه به چه کسانی تعلق می‌گیرد ؟
افزایش سرمایه به کسانی که قبل مجمع فوق‌العاده سهم را خریداری کرده باشند تعلق می‌گیرد حتی اگر یک روز قبل از بسته شدن سهم را خریداری کرده باشید به شما سهام جایزه و حق تقدم ناشی از افزایش سرمایه تعلق می‌گیرد.همه چیز را به صورت جامع و کامل توضیح دادیم تا برسیم به این نکته که شاید افزایش سرمایه باعث رشد و توسعه شرکتی شود.
کلام آخر
حتما افزایش سرمایه راهکاری مفید برای رشد و توسعه شرکت‌ها خواهد بود و احتمالا افزایش قیمت سهم و به طبع آن سود مناسب برای سهامداران شرکت را در پی دارد. اما گاهی اوقات افزایش سرمایه دستمایه‌ای برای افزایش کاذب قیمت سهام و فروش آن در قیمت‌های بالاتر به سهامداران خرد قرار می‌گیرد. لذا در هر قیمتی و به هر سهمی برای افزایش سرمایه وارد نشوید تا از کاهش سرمایه خود جلوگیری کنید.
