اگر یکبار در سایت سازمان بورس تهران به سهم‌های برتر از لحاظ حجم معاملات روزانه نگاه کنیم، حتما سهم‌های خودرو، خساپا، شستا و… را در صدر لیست خواهیم دید. گاهی اوقات حجم معاملات روزانه‌ی این نمادها به بیش از یک میلیارد سهم در روز می‌رسد و نظر تحلیلگران بازار سرمایه را به خود جلب می‌کنند. حتما این نکته را می‌دانید که حجم معاملات یکی از شاخص‌های تاثیرگذار برای تشخیص روند کلی بازار یا یک سهم است و تحلیلگران زیادی روی این موضوع مانور می‌دهند. لذا به عنوان یک فرد فعال در بازار بورس، ضروری است بدانیم حجم معاملات در بورس به چه معناست؟ تاثیر آن در بازار سهام چیست و چطور می‌توانیم به بهترین شکل از آن استفاده کنیم؟
حجم معاملات در بورس چیست؟
اگر بخواهیم یک تعریف ساده از حجم معاملات در بورس داشته باشیم می‌توانیم بگوییم حجم معاملات عبارت است از تعداد سهامی که در یک بازه زمانی خاص معامله می‌شود. حجم معاملات را می‌توان برای تمام بخش‌های بازار شامل انواع شاخص‌ها، معاملات یک صنعت و یا یک سهم خاص مورد بررسی قرار داد و به تحلیل‌های مختلفی رسید. در واقع حجم معاملات در بورس یک ابزار ساده برای تشخیص روند و تحرکات بزرگ در بازار است.
اهمیت حجم معاملات در بررسی یک روند صعودی یا نزولی
یکی از پارامترهای تاثیرگذار برای بررسی روند بازار یا یک سهم، حجم معاملات است. احتمالا این سوال برای شما هم پیش آمده که آیا حجم بالا در یک روند صعودی یا نزولی نشانه‌ی خوبی است یا خیر؟ چه زمانی حجم معاملات می‌تواند هشداری برای تغییر روند باشد؟
حجم بالا در یک روند صعودی با نزولی، نشانه شدت یا ضعف آن است. به عنوان مثال اگر سهمی با افزایش قابل توجه حجم معاملات روند رو به رشدی به خود بگیرد، تقریبا می‌توانیم بگوییم که روند صعودی سهم پایدار خواهد بود. اما اگر همان سهم با حجم معاملات کم روند افزایشی بگیرد، تقریبا می‌توان مطمئن بود که این روند صعودی موقتی هست و احتمالا بعد از رشدی کوتاه تغییر روند را شاهد خواهیم بود. اگر بخواهیم با منطق بازار به این موضوع نگاه کنیم، مشخص است که وقتی پول بیشتری ارزش سهم را جابجا کند، بدین معنی است که تقاضای بیشتری برای آن سهم وجود دارد، لذا روند صعودی پایدارتری شکل خواهد گرفت.
اما چه زمانی تغییرات حجم معاملات می‌تواند نشانه تغییر روند باشد؟
یکی از کاربردهای اساسی حجم معاملات، نشان دادن علائمی حاکی از معکوس شدن روند است. کاهش حجم معاملات در یک روند افت نرولی، می‌تواند نشانه‌ای برای آغاز احتمالی یک روند صعودی باشد. به طور مشابه نیز کاهش حجم معاملات در حین روند افزایش قیمت‌ها، می‌تواند به منزله هشداری برای آغاز احتمالی یک روند نزولی باشد.
رابطه حجم معاملات و نقدشوندگی یک سهم
قابلیت نقدشوندگی مناسب یکی از فاکتورهای مهم برای انتخاب سهم خوب به شمار می‌آید. گاهی اوقات سرمایه‌گذاران خرد با انتخاب سهم‌های کوچک و با قابلیت نقدشوندگی اندک در دام سفته‌بازان می‌افتند، چرا که آن‌ها به صورت کاذب قیمت سهام را با حجم کمی از سرمایه بالا می‌برند تا بتوانند آن را بالاترین قیمت ممکن به دیگران بفروشند. از این مرحله به بعد معمولا سهامدار خرد به مدت زیادی در صف فروش مانده و امکان فروش سهام خود را نخواهد داشت، مشابه آن چه که در ریزش سال 1399 در بسیاری از سهم‌ها رخ داد .
برای ارزیابی میزان نقدشوندگی یک سهم، باید به حجم معاملات روزانه، میانگین حجم سه ماه اخیر و میزان حمایت سهامداران حقوقی از سهم دقت کنید. توجه کنید که هر سه پارامتر باید به طور همزمان با هم مورد بررسی قرار بگیرند، چرا که ممکن است یک سهم کوچک فقط به خاطر انتشار اخبار مثبت در یک روز حجم بالایی بزند، در حالی که در روزهای قبلی حجم معاملات پایینی داشته است. در اینجا میانگین حجم معاملات سه ماه اخیر سهم می‌تواند راهگشا باشد.
پس حجم معاملات بالا و حمایت خوب حقوقی می‌تواند نشانه‌ای برای قابلیت نقدشوندگی خوب یک سهم باشد. البته یک استثنا هم برای خرد سهام کم حجم وجود دارد، بدین ترتیب که اگر شما تمام جوانب را برای خرید یک سهم سنجیده و به این نتیجه رسیده‌اید که یک شرکت خوب پیدا کرده‌اید که هنوز دیگران آن را کشف نکرده‌اند، فورا دست به کار شوید چرا که شما باید جلوتر از نمودارها حرکت کنید.
کلام آخر
اطلاع از میزان حجم معاملات یک سهم کار ساده‌ای است، اما درک این نکته که حجم معاملات در بورس کجا می‌تواند به شما کمک کند و این که در شرایط مختلف چه مفهومی را باید از آن برداشت نمود، اهمیت بیشتری دارد. اگر چه حجم معاملات در بورس هرگز نباید تنها عامل اصلی تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری و معامله باشد، اما باید همیشه به آن توجه کافی را معطوف نمود، زیرا می‌تواند بر استراتژی سرمایه‌گذاری شما تأثیر بگذارد.
