معامله‌گران بازار بورس بر اساس استراتژی معاملاتی خود می‌توانند تکنیکالیست یا بنیادی‌کار باشند؛ بدین معنی که تنها یکی از شیوه‌های تحلیلی را در معاملات خود استفاده کنند؛ اما واقعیت این است که اغلب معامله‌گران برای اطمینان از از انتخاب خود، هر دو روش تحلیلی را به صورت همزمان استفاده می‌کنند. تکنیکالیست‌ها از ابزارهای متفاوتی برای تشخیص موقعیت مناسب برای ورود یا خروج از یک سهم بهره می‌گیرند که یکی از ساده‌ترین و در حال پیچیده‌ترین ابزارها، اندیکاتورها هستند . قبلا در مقاله تفاوت تحلیل تکنیکال و بنیادی در مورد تفاوت این دو نگاه تحلیلی آشنا شدیم، حال در این مقاله قصد داریم با 7 اندیکاتور پرکاربرد که تحلیلگران حرفه‌ای تکنیکالیست برای شناسایی موقعیت خرید و فروش و روند حرکتی سهم استفاده می‌کنند، آشنا شویم.
اندیکاتور چیست؟
اندیکاتورها نمودارهای گرافیکی هستند که بر اساس اطلاعات قیمت سهم و سایر پارامترهای وابسته به آنها مانند حجم معاملات ترسیم می‌شوند و تصویری از گذشته یا آینده سهم به معامله‌گر نشان می‌دهند.
اندیکاتورها بر اساس نوع داده‌های قیمتی که برای رسم آنها استفاده می‌شود، به دو دسته‌ی اندیکاتورهای پیش‌رو و دنباله‌رو تقسیم می‌شوند. اندیکاتورهای دنباله‌رو پس از حرکت قیمت و جابجایی بازار، هشدار و پیش‌بینی لازم را در مورد روند آتی قیمت اعلام می‌کنند و اندیکاتورهای پیش‌رو با استفاده از نوسانات قیمت این کار را انجام می‌دهند. حال که با تعریف ساده اندیکاتور آشنا شدیم، 7 اندیکاتور پرکاربرد را برای استفاده در معماملات خود معرفی می‌کنیم.
1- حجم تعادلی (On-Balance Volume)
اندیکاتور حجم تعادلی بر اساس حجم معاملات تعریف می‌شود و مبنای محاسبه‌ی آن اختلاف حجم بالاترین و پایین‌ترین قیمت در هر تایم فریم معاملاتی (به طور معمول روز) است؛ چنانچه میزان آن از قیمت بسته شدن کندل قبلی بیشتر باشد به آن اضافه شده و چنانچه کمتر باشد از آن کم می‌شود و این مقادیر خطی را تشکیل می‌دهد که نشان‌دهنده‌ی جهت صعودی یا نزولی سهم است.
هنگامی که حجم تعادلی در حال افزایش باشد، نشان از ورود پول و تمایل بیشتر معامله‌گران به خرید نسبت به فروش است و چنانچه حجم تعادلی رو به کاهش باشد در حقیقت حجم فروش از حجم خرید بیشتر شده و نشان از شروع یا ادامه‌ی یک روند نزولی است. بنابراین حجم تعادلی به عنوان یک ابزار تایید روند عمل میکند. حجم تعادلی همچنین برای تشخیص واگرایی‌ها نیز کاربرد دارد. به طوری که اگر قیمت در حال افزایش باشد ولی حجم تعادلی در حال کاهش، به احتمال زیاد نشان از عدم حمایت خریداران از قیمت‌های کنونی است و به زودی روند قیمت معکوس می‌شود.
2- خط تراکم یا توزیع (Accumulation/Distribution)
اندیکاتور تراکم (A/D) نیز همانند اندیکاتور حجم تعادلی است با این تفاوت که علاوه بر حجم معاملات، داده‌های قیمت اعم از قیمت بالا، پایین و قیمت بسته شدن در هر دوره نیز در محاسبه‌ی آن لحاظ می‌شود. این اندیکاتور نیز از دسته‌ی اندیکاتورهای روندنما است و برای تایید روند و تشخیص واگرایی‌ها میتوان از آن استفاده کرد.
اگر اندیکاتور A/D روند صعودی داشته باشد و قیمت‌های نیز در حال افزایش باشند، نشان از تمایل خریداران به خرید در قیمت‌های بالاتر است که روند صعودی سهم را تایید میکند و چنانچه روند اندیکاتور و قیمت مخالف باشد، تمایل به خرید کاهش یافته و در حقیقت بر تعداد و تراکم فروشنده‌ها افزوده شده است.
3- شاخص میانگین جهت‌دار (Average Directional Movement Index)
شاخص میانگین جهت‌دار (ADX) نیز یک اندیکاتور روندنما است که برای تعیین قدرت یک روند یا به طور کلی رونددار بودن یا نبودن یک سهم استفاده می‌شود. این اندیکاتور بین دو خط 20 و 06 حرکت میکند و وقتی ADX بالای 40 (خط میانی اندیکاتور) باشد، روند در جهت حرکت قیمت قدرت بیشتری دارد (روند پر قدرت است) و بسته به جهتی که قیمت در حال حرکت است صعودی یا نزولی می‌باشد؛ ولی هنگامی که اندیکاتورADX زیر 20 باشد، روند ضعیف یا حرکت قیمت بدون روند (نوسانی) است که نباید در آن مقطع معامله‌ای انجام داد.
این اندیکاتور از سه خط ADX (به رنگ مشکی)، +DI (به رنگ آبی) و -DI (به رنگ قرمز) تشکیل شده‌است؛ هرگاه ADX بیشتر از 20 و +DI بالاتر از –DI باشد سهم روند صعودی را طی میکند و درصورتی که ADX بیشتر از 20 و -DI بالاتر از +DI بود، سهم در یک روند نزولی قرار دارد.
4- اندیکاتور آرون (Aroon)
اندیکاتور آرون نسبت به سایر اندیکاتورهای رایج جدیدتر می‌باشد و به طور کلی نشان‌گر رونددار بودن یا نبودن قیمت است و معمولا در تایم فریم 25 روزه ترسیم می‌شود. این اندیکاتور بین صفر تا 100 نوسان میکند و شامل دو خط آرون بالا (Aroon-up) و آرون پایین (Aroon-down) است. از این اندیکاتور میتوان برای تعیین زمان شروع یک روند جدید نیز استفاده کرد. بدین صورت که هرگاه خط آرون بالا خط آرون پایین را به سمت بالا قطع کند، به احتمال زیاد روند صعودی در پیش خواهد بود و اگر آرون پایین آرون بالا را به سمت بالا قطع کرد، نشان از شروع یک روند نزولی است. دو خط آرون به نوعی مکمل یکدیگر هستند و زمانی که یکی از آنها به طور مثال در مقدار 100 است، آرون دیگر در مقدار صفر می‌باشد. زمانی که هر کدام از خطوط آرون بالای 70 درصد قرار بگیرند نمایان‌گر قوی بودن روند کنونی هستند.
5- اندیکاتور مکدی (MACD)
اندیکاتور مکدی مخفف (MACD) Moving Average Convergence Divergence، به معنی تشخیص میزان همگرایی و واگرایی میانگین متحرک قیمت در بازه‌های 12 و 26 دوره است و از آن در تعیین جهت، قدرت یک روند صعودی یا نزولی استفاده می‌شود. اندیکاتور مکدی از خط مکدی (به طور پیش فرض خط آبی در اندیکاتور) و خط سیگنال (خط قرمز رنگ در آن) و یک نمودار میله‌ای (هیستوگرام) تشکیل شده‌است. خط مکدی از تفاضل میانگین متحرک 26 دوره از 12 دوره و خط سیگنال از میانگین لگاریتمی 9 دوره از داده‌های خروجی خط مکدی به دست می‌آید. نمودار میله‌ای نیز از اختلاف خط مکدی و خط سیگنال به وجود می‌آیند. در اندیکاتور مکدی خطی به عنوان خط صفر نیز وجود دارد که روی آن اختلاف خط مکدی و سیگنال صفر است و نمودارهای میله‌ای بالا و پایین آن نمایش داده می‌شوند. هرگاه خط مکدی خط سیگنال را از پایین قطع کرد و خطوط در ناحیه منفی (زیر خط صفر) بودند، سیگنال خرید و در صورتی که این تداخل در ناحیه‌ی مثبت و از بالا اتفاق افتاد، سیگنال فروش صادر شده‌است.
6- شاخص قدرت نسبی معامله‌گران (RSI)
شاخص قدرت نسبی معامله‌گران یا (RSI)Relative Strength Index ، اندیکاتوری است که کاربرد مهم آن تشخیص قدرت و ضعف سرمایه‌گذاران بزرگ در مواقع حساس قیمتی (سطوح حمایت یا مقاومت) است. اگر این اندیکاتور روی دوره‌ی 14 (حالت پیش فرض) تنظیم شده باشد، در حقیقت ۱۴ کندل آخر نمودار قیمت را مورد بررسی قرار داده و اطلاعات مربوط به تغییرات میانگین ضرر به میانگین سود را طبق فرمول خود محاسبه و نتیجه را به شکل نمودار نشان می‌دهد. بازه تغییرات در این اندیکاتور بین صفر تا 100 است و از این اندیکاتور برای تعیین زمان‌های اشباع خرید یا فروش نیز استفاده می‌شود؛ به طوری که ناحیه صفر تا 30 را محدوده‌ی اشباع فروش و 70 تا 100 را اشباع خرید می‌گویند. کاربرد مهم دیگر اندیکاتور RSI در تعیین واگرایی‌های قیمت است که بهتر از سایر اندیکاتورها میتوان آنها را تشخیص داد.
7- اندیکاتور استوکاستیک Stochastic
استوکستیک زیر مجموعه‌ای از اندیکاتورهای پیش‌رو است که قبل از برگشت قدرتمند قیمت سهم، سینگال صادر میکند. این اندیکاتور مانند اندیکاتورهای RSI و MACD از قیمت و حجم معاملات تبعیت نمی‌کند و تابعی از سرعت حرکت قیمت و جهت حرکتی آن است. استوکستیک آخرین قیمت (قیمت Close) را نسبت به اختلاف بالاترین (High) و پایین‌ترین (Low) قیمت نشان می‌دهد. این نوسانگرنما از دو خط K درصد که سریع‌تر روند قیمت را پیش‌بینی میکند و D درصد که کندتر از K درصد تغییر می‌یابد، تشکیل شده‌است. استوکستیک نیز بین صفر تا 100 نوسان میکند و دارای دو سطح ویژه‌ی 20 و 80 است، که زیر سطح 20 درصد منطقه‌ی اشباع فروش و بالای سطح 80 محدوده‌ی اشباع خرید می‌باشد. در ناحیه اشباع خرید، در صورت برخورد خط K درصد از بالا به خط D درصد سینگال فروش و در صورت برخورد از پایین در محدوده‌ی اشباع فروش سیگنال خرید صادر می‌شود.
کلام پایانی
اندیکاتورهایی که معرفی شد تنها قسمتی از هزاران اندیکاتور و ابزاری است که توسط معامله‌گران بزرگ تولید شده‌است و برای موفقیت در بازار سرمایه و تبدیل شدن به یک معامله‌گر حرفه‌ای می‌بایست مجموعه‌ای از این ابزارها را در کنار سایر تحلیل‌ها مانند تابلوخوانی و تحلیل بنیادی به کار بگیرید.
