تحولات حوزه بلاکچین و رمزارزها تحولات شگرفی را در صنعت مالی رقم زده است که یکی از مهمترین این تحولات توکنایز کردن یا توکنیزاسیون دارایی‌ها است. به نظر می‌رسد توکن‌ها آمادگی دارند تا انقلابی در مالکیت دارایی، دسترسی به سرمایه‌گذاری و نقدینگی جهانی ایجاد کنند. اما توکنایز کردن دارایی چیست؟ چه مزایایی دارد و چگونه آینده سرمایه‌گذاری را متحول خواهد کرد؟ در این مقاله به بررسی این مفهوم کلیدی و تأثیرات آن بر بازارهای مالی سنتی و نوظهور می‌پردازیم.
توکنیزاسیون: آغاز عصر جدیدی در دنیای مالی
بحران‌های مالی سال‌های 2010 تا 2012 میلادی، از جمله افت شدید شاخص‌های اقتصادی در اتحادیه اروپا و برگزاری 15 نشست در کمتر از یکسال تا وقایع تسخیر وال‌استریت در آمریکا و افزایش بی‌سابقه بیکاری در این کشور، وقوع سونامی در ژاپن قطب اقتصادی شرق آسیا و همچنین تبعات اقتصادی سنگین کشورهای عربی به دلیل بروز واقعه بهار عربی در این کشورها، تمام دنیا را تحت تاثیر خود قرار داد. در این بین بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری که پشتوانه قوی‌تری در مقایسه با رقبا داشتند، ناخواسته و به اجبار، به سمت و سوی بهره‌گیری از فناوری‌های به روزی رفتند که مشکل نقدینگی را برطرف کند، هزینه‌های مالیشان را کاهش دهد و ضمن دسترسی بیشتر مردم به سرمایه‌گذاری در مقیاس‌های کمتر، اعتماد از دست رفته ایشان را مجددا جلب کنند.
یکی از فناوری‌هایی که به کمک صنعت مالی و بازیگران آن آمد بلاکچین بود. پس از ظهور اولین ارز دیجیتال در سال 2009 و رشد آن در دوران رکود اقتصادی، همه‌چیز در دنیای دیجیتال کاملاً تغییر کرد. ایجاد اولین توکن رمزنگاری موجب شد همه باور کنند که فناوری بلاکچین می‌تواند هر گونه دارایی را به نوع دیجیتالی آن تبدیل کند. ظهور ارزهای دیجیتال، توکن‌ها و فناوری بلاکچین تقریباً بسیاری از صنایع بزرگ را تحت تأثیر قرار داد.
توکن‌ها نشان‌دهنده مالکیت کسری از یک دارایی هستند و امکان تجارت امن، شفاف و کارآمد را بدون نیاز به واسطه‌های سنتی فراهم می‌کنند. دارایی‌های توکنایز شده را می‌توان به صورت 24/7 معامله کرد و نقدینگی را برای بازارهای غیر نقدشونده مانند املاک فراهم کرد. سرمایه‌گذاران می‌توانند مالک بخشی از دارایی‌های با ارزش بالا شوند و موانع ورود را کاهش داده و فرصت‌های سرمایه‌گذاری را دموکراتیزه کنند. نکته مهم در فرایند توکنایز کردن امنیت تراکنش است که این امر توسط بلاکچین تضمین می‌شود. بلاک چین تضمین می‌کند که تراکنش‌ها غیرقابل تغییر هستند، تقلب را کاهش داده و اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهند. همچنین، زمان تسویه حساب‌ها به صورت چشمگیری کاهش می‌دهد، به طوری که تراکنش‌های مبتنی بر بلاکچین تقریباً فوری انجام می‌شوند.
توکنیزاسیون چیست و چگونه کار می‌کند؟
توکنیزاسیون به فرآیند تبدیل دارایی‌های واقعی (Real World Assets یا RWAs) مانند املاک، سهام، فلزات گرانبها یا حتی آثار هنری به توکن‌های دیجیتال بر بستر بلاکچین گفته می‌شود. این توکن‌ها بیان‌گر مالکیت جزئی از یک دارایی فیزیکی هستند. در واقع، به جای اینکه شما کل یک ملک یا تابلو نقاشی را بخرید، می‌توانید بخشی از آن را از طریق توکن خریداری کنید. این فناوری با حذف واسطه‌ها، شفافیت، سرعت و امنیت بیشتری را وارد فرآیند خرید و فروش دارایی‌ها می‌کند.
البته توجه داشته باشید که مفهوم توکن و کوین اغلب به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. اما این دو مفهوم تفاوت‌های اساسی دارند. کوین‌ها ارزهای دیجیتالی هستند که بر روی بلاکچین مستقل خود فعالیت می‌کنند. برای مثال، بیت‌کوین و اتریوم هر دو کوین محسوب می‌شوند زیرا هر یک دارای بلاکچین مخصوص به خود هستند. کوین‌ها معمولاً به‌عنوان وسیله‌ای برای ذخیره ارزش، واحد مبادله یا حتی به‌عنوان پول دیجیتال عمل می‌کنند. اما توکن‌ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که بر روی بلاکچین‌های موجود، مانند اتریوم، ساخته و اجرا می‌شوند. آن‌ها بلاکچین مستقل ندارند و از زیرساخت‌های بلاکچین میزبان برای عملیات خود استفاده می‌کنند. توکن‌ها می‌توانند نمایانگر دارایی‌های مختلفی باشند.
مزایای توکنیزاسیون برای سرمایه‌گذاران
۱. نقدشوندگی بالا: بازارهای سنتی مثل املاک معمولا نقدشوندگی پایینی دارند. اما توکنیزاسیون باعث می‌شود این دارایی‌ها به صورت ۲۴ ساعته و بدون تعطیلی قابل معامله باشند.
۲. مالکیت جزئی: دیگر لازم نیست سرمایه‌ی زیادی برای ورود به بازارهای بزرگ داشته باشید. توکنیزاسیون امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ پایین را فراهم می‌کند.
۳. شفافیت و امنیت: فناوری بلاکچین امکان ثبت غیرقابل‌تغییر تراکنش‌ها را فراهم می‌کند، که خطر تقلب را کاهش و اعتماد را افزایش می‌دهد.
۴. تسویه سریع: در حالی‌که تسویه مالی در سیستم‌های سنتی ممکن است چند روز طول بکشد، تراکنش‌های بلاکچینی تقریباً به‌صورت آنی انجام می‌شوند.
توکنیزاسیون در کدام بازارها رواج یافته است؟
توکنیزاسیون فقط محدود به یک حوزه نیست. در ادامه چند نمونه از کاربردهای واقعی آن را مرور می‌کنیم:
۱. بازار املاک
پلتفرم‌هایی مانند RealT و Lofty AI امکان سرمایه‌گذاری در املاک را با خرید توکن‌هایی که نماینده مالکیت جزئی از ملک هستند، فراهم کرده‌اند.
۲. بازار سهام
بورس‌های پیشرو در دنیا مانند بورس دیجیتال سوئیس (SDX) به سمت صدور اوراق بهادار توکنیزه‌شده حرکت کرده‌اند، که امکان معاملات جهانی بدون واسطه و به‌صورت ۲۴ ساعته را فراهم می‌سازد.
۳. طلا و کالاهای اساسی
توکن‌های پشتوانه‌دار طلا مثل PAXG و XAUT، روشی نوین برای سرمایه‌گذاری در طلا با قابلیت خرید و فروش سریع در سطح جهانی هستند.
۴. آثار هنری و دارایی‌های خاص
پلتفرم‌هایی مانند Masterworks این امکان را فراهم کرده‌اند تا افراد بتوانند بخشی از آثار هنری گران‌قیمت را خریداری کرده و به این ترتیب از رشد ارزش آن‌ها منتفع شوند.
چالش‌های پیش‌روی توکنیزاسیون
با این حال، توکنیزاسیون هنوز با موانع نظارتی روبرو است و مقامات مالی در سراسر جهان در تلاشند تا نحوه طبقه‌بندی و نظارت بر دارایی‌های توکنیزه شده را تعیین کنند. آینده مالی توکنیزه شده مستلزم همکاری سرمایه‌گذاران، مؤسسات و تنظیم‌کننده‌ها برای اطمینان از یک اکوسیستم مالی امن، مقیاس‌پذیر و فراگیر است. بنابراین با وجود تمام مزایا، توکنایز کردن هنوز با موانع قانونی و نظارتی مواجه است. پرسش‌هایی نظیر:
آیا توکن‌ها باید به عنوان اوراق بهادار شناخته شوند؟
مالیات و حمایت‌های قانونی از سرمایه‌گذاران چگونه اعمال خواهد شد؟
پاسخ به این سؤالات، مسیر آینده این فناوری را مشخص خواهد کرد.
آینده‌ی سرمایه‌گذاری در دنیای توکنیزه‌شده
با افزایش توجه نهادهای سرمایه‌گذاری به دارایی‌های دیجیتال، انتظار می‌رود توکنیزاسیون به بخشی از جریان اصلی مالی تبدیل شود. در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد موارد زیر خواهیم بود:
صدور دارایی‌های توکنایزشده توسط دولت‌ها (مثل ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا CBDC)
ترکیب بانکداری سنتی با بلاکچین (مدل‌های هیبرید)
رشد سریع در بازارهای نوظهور با دسترسی محدود به بانک‌ها
