آیا برگشت بازار بورس منتظر انتخابات است؟

بازار سرمایه ایران در این روزها در رکود شدیدی به سر می‌برد به طوری که پس از رشد خیره کننده بورس در ماه‌های آغازین سال جاری و افزایش حجم معاملات تا سقف 20 هزار میلیارد تومان در روز، بازار دچار یکی از عمیق‌ترین افت‌های خود در سالیان اخیر شد و حجم معاملات در برخی روزها به کمتر از 2 هزار میلیارد تومان نیز کاهش یافته است. وضعیت حال حاضر بورس و همچنین اهمیت موضوع انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم این دو حوزه را تا حد زیادی به یکدیگر گره زده است.

با نزدیک شدن به انتخابات، گمانه‌زنی‌های متعددی در مورد تاثیر انتخابات بر آینده بورس در محافل مختلف مطرح است و کارشناسان مختلفی در مورد آینده بازار سرمایه و اثر انتخابات بر آن تحلیل‌هایی را ارائه کرده‌اند. برخی میزان مشارکت در انتخابات را تا حد زیادی وابسته به وضعیت بورس می‌دانند و برخی نیز بورس را به عنوان برگ برنده کاندیداهای ریاست جمهوری برمی‌شمرند.

در این نوشتار قصد داریم نظر کارشناسان بازار سرمایه در مورد آینده بورس و تاثیر انتخابات بر سرنوشت آن بپردازیم. در این بین محمد مهدی سماواتی، تحلیلگر بازار سرمایه در مصاحبه خود با تجارت نیوز بر انتخاب رئیس جمهور بعدی ایران توسط سهامداران بازار سرمایه تاکید کرده است. آنگونه که سماواتی می‌گوید دو عامل نشان‌دهنده اهمیت بورس و انتخابات پیش‌رو است، اولین عامل که در ادوار گذشته بی‌سابقه بوده است،  مداخله بیش از حد دولت و تاثیر شرایط سیاسی بر بازار است که باعث رشد خیره‌کننده شاخص کل در نیمه‌ی اول سال 99 و به دنبال آن ریزش وحشتناک آن در نیمه‌ی دوم سال شد. عامل دومی که احتمالا بسیار مهم‌تر از عامل اول است وجود بیش از ۵۰ میلیون مردم عادی ذینفع در بازار سرمایه است که بدون آگاهی و صرفا براساس جو جامعه و تشویق مسئولین وارد این بازار شدند و اکثرا با ضررهای سنگین سرمایه‌شان در این بازار گرفتار شده‌است که این خود می‌تواند عاملی برای آغاز تنش‌های اجتماعی باشد که برای امنیت کشور حائز اهمیت است. به گفته سماواتی، اوضاع بازار سرمایه هیچگاه به این میزان بحرانی نبوده و خیلی بعید است کاندیداهای ریاست جمهوری محوری غیر از حمایت از بورس را به عنوان رئوس برنامه‌های اقتصادی خود اعلام کنند.

کلاهچی دیگر فعال بازار سرمایه در مصاحبه با اقتصاد آنلاین به روند تاریخی مثبت بورس پس از انتخابات اشاره داشته است اما معتقد است تاثیر انتخابات امسال متفاوت با دوره‌های گذشته خواهد بود. او بیان داشته است که تاکنون هیچ اتفاق مثبتی در بازار رخ نداده است اما امیدواریم با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری تا حدودی از ریسک‌های ایجاد شده در بازار کاهش پیدا کند و شاهد تاثیر مثبت این اتفاق در بازار باشیم. کلاهچی به تاثیر سیاست‌های به کار گرفته شده از سوی شخص رییس جمهور آینده برای بهبود وضعیت بازار سهام اشاره کرد و افزود: اگر قرار باشد اتفاق نویی در دولت جدید رخ دهد باید در 6 ماهه دوم سال ١4٠٠ شاهد تاثیر اقدامات به کار گرفته شده در بازار باشیم زیرا در آن زمان، رییس جمهوری جدید آغاز به فعالیت کرده و سیاست‌های لازم را در بازار به کار گرفته است.

مصطفی صفاری دیگر فعال بازار سرمایه نیز در مصاحبه با تابناک در مورد تاثیر انتخابات بر بورس بیان داشته‌است که تا شهریور ماه سکانداری و تیم اقتصادی کشور  تغییر می‌کند و طبیعی است که رویکرد آنها بسیار بر روند بازار اثرگذار باشند. او همچنین به تغییر مدیریت در شرکت‌های بزرگ اشاره کرده است و بر همین اساس بیان داشته است که انتظاری برای روند صعودی شاخص بورس از تیر تا مهر ماه وجود ندارد اما ممکن است از آبان ماه که سود ٦ ماه شرکت‌ها منتشر و به دنبال آن دولت جدید مستقر می‌شود  به دلیل کاهش ریسک انتخابات دوباره اقبال به بازار سهام بازگردد. در ادامه نیز او به سهامداران توصیه کرده‌است که کسب بازدهی زیادی در بازار پیش‌بینی نمی‌شود، اما ممکن است بازار تا پایان سال بازده‌ی ٤٠ تا ٦٠ درصدی را در اختیار سهامداران قرار دهد.

صفاری با بیان اینکه انتخابات به طور حتم بر روند بازار تاثیرگذار خواهد بود، اظهار داشت: اکنون تعداد بسیار زیادی از مردم در کشور سهامدار هستند، بنابراین فردی که رییس‌جمهوری می‌شود باید نسبت به تحولات بورس حساس باشد و مسایل این بازار را به طور کامل مدنظر قرار دهد اما در ابتدا باید مشخص شود که هدف رییس جمهور جدید کنترل تورم است یا مبارزه با فساد.

بابک سالاروندی از دیگر کارشناسان بازار سرمایه در گفتگو با نبض بازار به اظهارنظر در مورد تاثیر انتخابات بر بازار سرمایه پرداخته است. به اعتقاد او از جمله سناریو‌هایی که در سال۱۴۰۰، پیش روی بازارسرمایه است، می‌توان به وجود ریسک‌های سیاسی، مناظرات انتخاباتی، تزریق دلار و برجام اشاره کرد، که قاعدتاً هر کدام از عوامل در کوتاه‌مدت و بلندمدت، تاثیراتی را روی این بازار خواهند گذاشت. او همچنین بیان داشته است که در کل تحولات سیاسی داخلی و بین المللی، همواره بر ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف به ویژه در کشور‌های در حال توسعه، تاثیرات بسزایی دارد. به اعتقاد سالاروندی در چهار دوره قبلی انتخابات ریاست جمهوری در نزدیک انتخابات، ما معمولاً شاهد شاخص مثبت در بازار سرمایه بودیم. ولی شرایط فعلی با دوره‌های قبل متفاوت است و در حال حاضر، شاهد افول شاخص و کم رونقی در بازار سرمایه هستیم که این روند، تا برگزاری انتخابات، ادامه دار است. مگر آنکه، نقدینگی قابل توجهی به بازار تزریق و یا در قوانین بازار سرمایه تغییراتی ایجاد شود. تزریق نقدینگی، می‌تواند از طریق انتشار اوراق توسط هلدینگ‌ها، به بازار سرمایه صورت گیرد، اما این پروسه طولانی است و تا قبل از انتخابات انجام پذیر نیست. به گفته او قطعاً نوسانات و هیجانات، در هفته‌های آخر منتهی به انتخابات بیشتر خواهد شد. در دوره‌های قبلی انتخابات ریاست جمهوری، یکی از مواردی که در مناظرات انتخاباتی مورد بحث قرار می‌گرفت،  موضوع بازار سرمایه به عنوان دماسنج اقتصاد بود. اما  این موضوع امسال از رنگ و بوی خاص تری از جهت اینکه، بیش از ۵0 میلیون نفر در بازار سرمایه حضور دارند و خیلی از این‌ها با تشویق دولت فعلی وارد بازار سرمایه شدند، برخوردار است.

هومن عمیدی، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز انتخابات را مولفه مهم تاثیرگذار دیگر در بازار می‌داند. به اعتقاد او یک مولفه کلاسیک که همواره موثر است دوره کاندیداتوری ریاست جمهوری تا زمان انتخابات است که به طور پیش فرض بازار همیشه واکنش مثبتی را نسبت به این اتفاق نشان داده‌است و انتظار می‌رود تا مشخص شدن نتیجه انتخابات بازار روند مثبتی را داشته باشد.

واکنش بورس به نتایج انتخابات:

در چهار دوره انتخاباتی قبل، قبل از انتقال قدرت شاهد رشد شاخص کل بوده‌ایم که این موضوع را می‌توان به تغییر اساسی در چشم‌انداز سیاست‌گذاری اقتصادی ربط  داد.

بازدهی دوره پنج ماهه انتخابات روسای جمهوری از سال ۷۶ تا ۹۶ (بازده شروع رقابت تا انتقال قدرت که از اردیبهشت تا شهریور را شامل می‌شود) در جدول زیر خلاصه شده است:

این نتایج به وضوح نشان می‌دهد هرگاه فردی سکان ریاست جمهوری را برعهده گرفته که انتظار حضور وی در ساختمان پاستور وجود نداشته، بازار واکنش منفی نشان داده است. به طور مثال در کارزار انتخاباتی سال ۱۳۸۴، شعارهای رئیس جمهور منتخب در نفی ثروت و ساختن تصویری منفی از فعالان بورس در ذهن جامعه با قمارخانه خطاب کردن بورس در آن برهه، ۱۹٫۵ درصد از ارتفاع شاخص در آن زمان کاست.

کدامیک از کاندیدهای ریاست جمهوری در میان کانال‌ها و گروه‌های بورسی بیشتر مورد توجه بوده است؟

عبدالناصر همتی با توجه به اینکه در دولت آقای روحانی، رییس بانک مرکزی بوده است، تعداد پیام‌هایی که در رابطه با ایشان بازگو می‌شود به مراتب بالاتر از دیگر کاندیداها است. اما چه مقدار این پیام‌ها دید مثبتی به هر کدام از کاندیدها دارند را با هم ارزیابی می‌کنیم. در سه مناظره‌ای که برگزار شد با توجه به اینکه مناظره اول و سوم  بیشتر به مسائل اقتصادی پرداخته شد، تعداد پیام‌هایی که در کانال‌های بورسی منتشر شد نیز بیشتر از مناظره دوم بوده است. در تصویر زیر تعداد پیام منتشر شده با هر کاندیدا را در روز هر مناظره مشاهده می‌کنید.