اگرچه بازار ارزهای دیجیتال (کریپتوکارنسی) نسبت به بازار بورس سنتی قدمتی کوتاه‌تر دارد، اما در این مدت کوتاه توانسته است سرمایه‌گذاران بسیاری را به خود جذب کند. روند صعودی بیت‌کوین در سالیان اخیر، باعث رشد بی‌سابقه این بازار شده است؛ به طوری که قیمت بیت‌کوین از حوالی ۳ هزار دلار در اوایل سال ۲۰۲۰ به حدود 85 هزار دلار در سال 2025 افزایش یافته است که رشدی نزدیک به 30 برابری را نشان می‌دهد.
رشد‌های سنگین این بازار روند خروج پول از بازار بورس ایران را سرعت بخشید چرا که سرمایه‌گذاران برای جبران ضررهای خود در بورس، بازار بهتری از ارزهای دیجیتال پیدا نکردند. قبلا در مقاله بیت کوین یا سهام در مورد ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازار رمزارزها و بازار بورس توضیح داده‌ایم اما در این مقاله قصد داریم به تفاوت‌های اساسی این بازارها با هم بپردازیم.
1-تاثیری پذیری نسبت به متغیرهای سیاسی، اقتصادی
ارزهای دیجیتال توسط هیچ نهاد و دولتی کنترل و مدیریت نمی‌شوند و در حقیقت این کاربران شبکه‌ی بلاکچین هستند که بر تولید و نقل و انتقالات ارزهای دیجیتال نظارت می‌کنند. به همین خاطر رمزارزها، دارایی‌های غیرمتمرکزی هستند که به جای خاصی تعلق ندارند که به واسطه‌ی تغییرات سیاسی و اقتصادی آن نهاد یا کشور دچار نوسان شوند.. اما این ویژگی بدین معنی نیست که هیچ عامل خارجی بر بازار آنها اثر نمی‌گذارد، بلکه برعکس حتی یک توئیت نیز می‌تواند در رشد یا ریزش ناگهانی آنها تاثیر بسزایی داشته باشد. پس اولین تفاوت بازار رمزارزها و بورس اوراق بهادار این است که بورس به سیاست‌ها، اوضاع اقتصادی، سیاسی و قوانین سازمان و کشوری که آن را اداره می‌کند وابسته است اما بازار رمزارزها را تنها عرضه و تقاضا و اخبار بنیادی تحت تاثیر قرار می‌دهند. به طور خلاصه:
رمزارزها به‌طور مستقیم تحت کنترل هیچ نهاد یا دولتی قرار ندارند.
کاربران شبکه بلاکچین، تولید و انتقال این ارزها را نظارت می‌کنند؛ بنابراین این بازار بیشتر تحت تأثیر عرضه و تقاضا و اخبار بنیادی است.
بازار بورس به سیاست‌ها، وضعیت اقتصادی و تغییرات قوانین وابسته است.
شرایط اقتصادی و سیاسی کشورها می‌تواند به‌طور مستقیم بر شاخص‌های بورس تأثیر بگذارد.
2- زمان کاری
مهمترین تفاوت بازار بورس با بازار رمزارزها، ساعت کاری محدود بازار بورس است. ساعت کاری بورس ایران از ساعت 9 صبح تا 12:30 بعدازظهر است که روزهای پنجشنبه و جمعه نیز بازار بورس فعالیتی ندارد. اما در بازار ارزهای دیجیتال فضا کاملا متفاوت است چرا که شما می‌توانید 7 روز هفته و به صورت 24 ساعته به خرید و فروش ارزهای دیجیتال مشغول باشید. یکی از نکات مثبت بازار رمزارزها نسبت به بازار بورس، زمان کاری مناسب این بازار است. همین امر قابلیت نقدشوندگی بالاتر را به سرمایه‌گذاران می‌دهد چرا که سرمایه‌گذار می‌تواند در هر ساعت از شبانه روز با فروش داراییش، پول خود را از بازار خارج کند ولی در بازار بورس شما باید حداقل یک روز برای باز شدن مجدد بازار صبر کنید. در نتیجه:
بازار کریپتوکارنسی به صورت ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته فعال است.
امکان خرید و فروش در هر لحظه، نقدشوندگی بالاتری را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.
بورس ایران دارای ساعات کاری محدود (از ۹ صبح تا نهایت 3 بعدازظهر) است و در روزهای پنجشنبه و جمعه تعطیل است.
سرمایه‌گذاران در بورس ممکن است برای ورود یا خروج به سهام خود مجبور به صبر باشند.
3-کارمزد معاملات
کارمزد معاملات رمزارزها نسبت به کارمزد اوراق بهادار در بورس به مراتب کمتر است.در بورس ایران کارمزد معاملات اوراق بهادار بورس 1/35 درصد است ولی در اکثر صرافی‌های آنلاین کارمزد معاملات رمزارزها حدود 0/5 درصد است. این موضوع زمانی خودش را نشان می‌دهد که شخصی بخواهد حجم زیادی از معامله را انجام دهد. البته گفتن این موضوع نیز خالی از لطف نیست که میزان کارمزد تمام رمزارزها یکسان نیست و از طرفی میزان کارمزد نیز در صرافی‌های مختلف ارائه کننده ارز دیجیتال تفاوت دارد. به عنوان مثال رمزارزهایی که در بورس‌های جهان به عنوان CFD (Contract For Differences) معامله می‌شوند، تابع قوانین و مقررات آن بروکر و نوع حسابی هستند که به این دارایی‌ها اختصاص پیدا می‌کند، که بیشتر از کارمزد صرافی می‌باشد.
کارمزد معاملات در صرافی‌های آنلاین معمولاً حدود ۰٫1 تا 0.5 درصد است که در معاملات حجیم صرفه‌جویی قابل‌توجهی ایجاد می‌کند.
تفاوت‌هایی در کارمزد بین صرافی‌های مختلف وجود دارد و بسته به نوع ارز دیجیتال و بروکر، ممکن است کارمزد متفاوت باشد.
کارمزد معاملات اوراق بهادار در بورس ایران حدود ۱/۳۵ درصد است که می‌تواند هزینه‌های معامله را افزایش دهد.
4- دامنه نوسان
یکی از تفاوت‌های بزرگ بازار بورس ایران با بازار رمزارزها محدود بودن دامنه نوسان است. در بازار بورس ایران قیمت در بازه‌ی مثبت و منفی 5 در نوسان است ولی بازار رمزارزها چیزی به نام دامنه نوسان وجود ندارد. این ویژگی بازار رمزارزها ریسک بازار را نسبت به بازار بورس بالاتر برده است اما باید به این نکته توجه کنید که همین نبود دامنه نوسان نقدشوندگی را به شدت افزایش می‌شود. این در حالی است که شما در بورس ایران ممکن است چندین روز منتظر خرید یا فروش سهم خود در صف خرید یا فروش بمانید. اما بازار کریپتوکارنسی بهشت افراد آموزش دیده و برزخ افرادی هست که بدون آموزش وارد این بازار می شوند.
در بازار رمزارزها، هیچ محدودیتی برای دامنه نوسان وجود ندارد.
این امر می‌تواند باعث افزایش ریسک سرمایه‌گذاری شود، اما در عین حال نقدشوندگی را به شدت بالا می‌برد و فرصت‌های سودآوری در معاملات کوتاه‌مدت ایجاد می‌کند.
قیمت‌ها در بورس ایران معمولاً در بازه‌های محدود (مثلاً مثبت یا منفی 3% تا نهایت 7% ) نوسان دارند.
این محدودیت موجب می‌شود که سرمایه‌گذاران برای خرید یا فروش سهام، ممکن است چندین روز منتظر بمانند.
5- سود نقدی یا DPS
یکی از عیوب بازار رمزارزها نسبت به بازار بورس ایران، عدم تقسیم سود نقدی است. یکی از مواردی که همیشه برای سرمایه‌گذاران بورس مهم است میزان تقسیم سود نقدی در مجامع عمومی سالیانه است ولی این مورد در بازار رمزارزها معنی ندارد چرا که رمزارزها نوعی پول به حساب می‌آیند و تفاوت بنیادی با سهام در ارزش و نوع کارکرد دارند، به همین خاطر به آنها چیزی به نام سود نقدی که در ازای مالکیت هر ورق سهام و آن هم بعد از تصویب در مجمع عمومی سالیانه، تعلق نمی‌گیرد.
تقسیم سود نقدی برای رمزارزها وجود ندارد؛ زیرا ارزهای دیجیتال به عنوان پول دیجیتال در نظر گرفته می‌شوند.
ارزش رمزارزها عمدتاً از طریق تغییرات قیمت در بازار تعیین می‌شود.
سهامداران در بورس از تقسیم سود نقدی بهره‌مند می‌شوند که در مجامع عمومی سالیانه اعلام می‌شود.
6- بازار دو طرفه
در بازار بورس ایران چیزی به نام فروش تعهدی یا بازار دوطرفه وجود ندارد به عبارت دیگر شما نمی‌توانید از روند نزولی بازار نیز سودی بگیرید و تنها در روند صعودی می‌توانید سرمایه خود را افزایش دهید. اما در بازارهای ارز دیجیتال اینگونه نیست. همانطور که شما می‌توانید در روند صعودی از بازار سود بگیرید در روند نزولی نیز با پیش بینی دقیق می‌توانید سود مناسبی از بازار ارز دیجیتال بگیرید. در مقاله فروش تعهدی و بازار دو طرفه چه مزایایی دارد به طور کامل یه این موضوع پرداختیم که می‌توانید برای مطالعه به آن مقاله رجوع کنید.
در بازار ارزهای دیجیتال، امکان کسب سود از روند نزولی وجود دارد؛ به کمک ابزارهایی مانند فروش تعهدی و معاملات آتی.
این ویژگی فرصت‌های بیشتری را برای سرمایه‌گذاران فعال ایجاد می‌کند.
در بورس ایران، امکان فروش تعهدی به‌طور گسترده وجود ندارد و سرمایه‌گذاران عمدتاً از روند صعودی بهره‌مند می‌شوند.
7- حق مالکیت
در بازار بورس ایران وقتی شما سهمی را خریداری می‌کنید در واقع مالکیت بخشی از شرکت را در اختیار گرفتید اما در بازار ارزهای دیجیتال حق مالکیت معنا ندارد و شما اگر ارز دیجیتالی را خریداری کنید تنها مالک ارز دیجیتال خود هستید. در واقع در بازار ارزهای دیجیتال شرکتی وجود ندارد که شما بخواهید مالک آن شوید.
خرید یک رمزارز به معنای مالکیت ارز دیجیتال است؛ اما هیچ شرکتی پشت این ارز وجود ندارد.
سرمایه‌گذار تنها مالک ارز دیجیتال خود می‌شود.
خرید سهام در بورس به معنای خرید بخشی از مالکیت یک شرکت است و سرمایه‌گذار به حق مالکیت شرکت دست پیدا می‌کند.
8- قانونی بودن
یکی از تفاوت‌های بزرگ بازار بورس و بازار رمزارزها قانونی بودن بازار بورس و خرید و فروش سهم‌های زیر مجموعه این بازار است چیزی که در بازار رمزارزها وجود ندارد و همین امر ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار را به شدت افزایش می‌دهد. بازار ارزهای دیجیتال کماکان با مشکلات قانون‌گذاری دست به گریبان است و دولت‌هایی زیادی خرید و فروش رمزارزها را ممنوع اعلام کرده‌اند و چه بسا به زودی کشورهای دیگر نیز دست به این اقدام بزنند.
بازار ارزهای دیجیتال هنوز با مشکلات قانون‌گذاری مواجه است و دولت‌های مختلف ممکن است قوانین سختگیرانه‌تری را اعمال کنند.
این عدم قطعیت قانونی می‌تواند ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش دهد.
بازار بورس از قوانین و مقررات مشخصی پیروی می‌کند و از نظر قانونی مورد حمایت قرار دارد.
کلام آخر
تفاوت‌های اساسی بین بازار ارزهای دیجیتال و بورس نشان‌دهنده ویژگی‌های منحصر به‌فرد هر یک است. ارزهای دیجیتال، با وجود ریسک‌های ناشی از نوسانات شدید و عدم قطعیت قانونی، به عنوان رقیب سرسخت پول‌های کاغذی شناخته می‌شوند و فرصت‌های سرمایه‌گذاری جذابی برای معامله‌گران فعال فراهم می‌کنند. از سوی دیگر، بورس با ثبات نسبی و تقسیم سود نقدی، برای سرمایه‌گذاران بلندمدت گزینه‌ی مناسبی است.
برای سرمایه‌گذاران علاقمند به حوزه سرمایه گذاری در ارز دیجیتال و سرمایه گذاری در بورس، ضروری است که با بررسی دقیق و تحلیل‌های فنی و بنیادی، استراتژیهای مناسب را انتخاب کنند. در نظر داشته باشید که هر دو بازار دارای ریسک‌های خاص خود هستند و موفقیت در هر یک نیازمند آگاهی کامل از شرایط اقتصادی و متغیرهای مؤثر بر آنها می‌باشد.
با وجود بعضی صرافے ہا و افراد سودجو مالکین بسیار دشوار و سخت بہ دارای خود مصلت ہستن