در حال حاضر بازار بورس به بستری همگانی برای سرمایه‌گذاری عموم مردم تبدیل شده است. در این شرایط واضح است که تمام تازه‌واردان به بورس، توانایی تحلیل سهم به روش‌های تکنیکال و بنیادی، تابلوخوانی و طراحی استراتژی معاملاتی را ندارند. این افراد اگر از هوش کافی برای عدم خرید و فروش شانسی و بر اساس شایعات و نظرات افراد مختلف برخوردار باشند، یا به سراغ آموزش بورس و تقویت توانایی تحلیل خود می‌روند یا مسئولیت سرمایه و معاملات خود را به تحلیل‌گران حرفه‌ای یا همان سبدگردان‌ها می‌سپارند. سبدگردان‌ها در حقیقت افراد و شرکت‌هایی هستند که با کسب مجوز از سازمان بورس و در ازای دریافت بخشی از سود سبد سهام، خدمات سبدگردانی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند. در این مقاله قصد داریم با کلیت پدیده سبدگردانی در بورس آشنا شویم.
سبدگردانی در بورس چیست؟
در یک تعریف ساده، سبدگردانی بدین معنی است یک شخص یا شرکت مسئولیت مدیریت پول و سهام شما را بر عهده گرفته و بر اساس دانش و تخصص شخصی، اقدام به مدیریت پرتفوی، خرید و فروش سهام و به طور کلی طراحی استراتژی معاملاتی کند. به این فرایند سبدگردانی در بورس یا مدیریت پرتفوی و به این شخص سبدگردان گفته می‌شود.
شخص یا شرکت سبدگردان، در ازای مدیریت سبد سهام شما، درصدی از سود حاصل از معاملاتی که با سرمایه شما انجام می‌دهد را به عنوان کارمزد سبدگردانی دریافت می‌کند. با توجه به این که شما اختیار سرمایه و اطلاعات بورسی خود را در اختیار سبدگردان می‌گذارید، مهم‌ترین نکته در سبدگردانی، اعتماد و اطمینان است.
برای رفع این نگرانی، سازمان بورس اوراق بهادار به تعدادی از افراد یا شرکت‌های حقوقی، بر اساس شرایط و ضوابط تعیین‌شده، مجوز سبدگردانی اعطا کرده است. بدین ترتیب اگر شما از خدمات سبدگردان‌های مجاز استفاده کنید، هیچ نگرانی از بابت سوء استفاده‌های احتمالی از سرمایه شما وجود ندارد.
مزایای استفاده از خدمات سبدگردانی در بورس
در سطور بالا به تعدادی از مزایای استفاده از خدمات سبدگردانی در بورس اشاره شد. اما در حقیقت مزایای بیشتری برای استفاده از این روش وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته خواهد شد:
1- اعطای مسئولیت تصمیم‌گیری و تحلیل به افراد حرفه‌ای
همان طور که قبلا هم اشاره شد، مهم‌ترین مزیت استفاده از سبدگردانی در بورس استفاده از نظرات کارشناسی تحلیل‌گران حرفه‌ای و با سابقه است. این امکان، احتمال ضرر شما را کاهش و پتانسیل بازدهی را افزایش می‌دهد. همچنین این افراد روابط و منابع بهتری برای پیگری اخبار دارند و کمتر دچار هیجانات می‌شوند. بر اساس همه این دلایل می‌توان ادعا کرد که طراحی استراتژی توسط شرکت‌های سبدگردانی، در مقایسه با سیستم معاملاتی شخصی قطعا خطای کمتری دارد و روش مناسبی است تا به کمک آن سهامداران از اشتباهات رایج بورسی جلوگیری کنند.
2- صرفه‌جویی در زمان
یکی از مشکلاتی که برای فعالیت سهامداران عادی در بورس وجود دارد، بحث زمان است. عموم این افراد در بورس به عنوان یک بستر سرمایه‌گذاری جانبی فعالیت دارند و شغل اصلی آن‌ها چیز دیگری است. به همین دلیل این افراد زمان کافی برای آموزش بورس، رصد لحظه‌ای سهام برای تابلوخوانی، پیگیری اخبار و گزارشات کدال و خرید و فروش سهام را ندارند.
عدم تخصیص زمان کافی برای فعالیت در بورس، باعث می‌شود تا شما بسیاری از فرصت‌های ورود و خروج را از دست داده و بدین ترتیب با خطر بیشتری برای ضرر و فرصت کمتری برای سود مواجه شوید. این در حالی است که شغل سبدگردان‌های مجاز بازار همین تحلیل و پیگیری تمام وقت است. پس بهترین انتخاب برای افرادی که زمان و حوصله کافی برای آموزش و تحلیل بورس را ندارند، استفاده از سبدگردان است.
3- مدیریت ریسک پرتفوی سهام
سبدگردان حرفه‌ای توانایی تشخیص این را دارد که چه مقدار سرمایه را در چند مرحله و به چه سهامی اختصاص دهد تا ریسک سرمایه‌گذاری با در نظر گرفتن احتمال بالا برای رسیدن به سود معقول، به حداقل برسد. اهمیت مدیر سبد سهام برای فعالیت در بورس بسیار زیاد است، چرا که حتی اگر شما از دانش کافی برای تحلیل بازار نیز برخوردار باشید، در نهایت باید هنر معامله‌گری را نیز بیاموزید. مدیریت سبد و تنظیم نسبت ریسک و بازدهی، همان چیزی است که سبدگردان خوب می‌تواند برای شما به ارمغان بیاورد.
4- پتانسیل بالا برای سودآوری منطقی
یک نکته اساسی در قرارداد میان سرمایه‌گذار و سبدگردان این است که درآمد و سود دو طرف این معامله در هم تنیده است، چرا که درآمد سبدگردان با سودی که نصیب سرمایه‌گذار می‌شود، رابطه مستقیم دارد. به همین دلیل سرمایه‌گذار می‌تواند مطمئن باشد که سبدگردان تلاش و زمان کافی را برای سود حداکثری انجام خواهد داد. به همین دلیل می‌توان گفت که رابطه میان سرمایه‌گذار و سبدگردان به صورت برد – برد است.
نکات مهم برای سبدگردانی در بورس
همان طور که گفته شد سبدگردان‌های دارای مجوز از سازمان بورس، چه اشخاص و چه شرکت‌ها، دارای شخصیت حقوقی هستند. بر همین اساس قراردادی که میان آن‌ها و سرمایه‌گذارن منعقد می‌گردد، دارای شرایطی است که باید قبل از آغاز کار، میان طرفین مورد توافق قرار بگیرد.
سبدگردان موظف است که قبل از انعقاد قرارداد، از رویکرد و ریسک پذیری مشتری اطلاع پیدا کند تا بر اساس آن اقدام به جمع‌آوری سبد سهام و مدیریت سرمایه کند. تمام توافقات مهم میان سبدگردان و سرمایه‌گذار مانند حداقل سرمایه، رابطه میان کارمزد سبدگردان و سود سرمایه‌گذار، نحوه گزارش‌دهی، مدت زمان سبدگردانی و … باید در قرارداد ذکر شوند.
مهم‌ترین پرسش‌هایی که در مورد سبدگردانی در بورس مطرح هستند، عبارتند از:
1- حداقل سرمایه برای سبدگردانی در بورس چقدر است؟
حداقل سرمایه لازم برای یک فرد که بتواند آن را در اختیار شرکت‌های سرمایه‌گذاری بگذارد، مقدار مشخصی ندارد و معمولا متناسب با نظر شرکت‌ها سبدگردانی تعیین می‌شود. اما به علت آن که خدمات سبدگردانی به صورت اختصاصی برای هر فرد انجام می‌شود، طبیعی است که مبالغ اندک توسط سبدگردان‌ها پذیرفته نمی‌شوند.
به طور غیر رسمی گفته می‌شود که حداقل سرمایه برای سبدگردانی، یک میلیارد تومان است. اما شرکت‌هایی وجود دارند که برای مبالغ پایین‌تر، حتی تا حدود 100 میلیون تومان نیز این خدمات را ارائه می‌دهند. پس برای اطلاع از این که آیا با سرمایه خود می‌توانید از خدمات سبدگردانی در بورس استفاده کنید یا خیر، بهترین راه تماس با شرکت‌های سبدگردانی مجاز است.
2- هزینه و کارمزد سبدگردانی چگونه تعیین می‌شود؟
هزینه‌های پایه‌ای کار سبدگردانی مانند هزینه مدیریت، حسابرسی، اینترنت، نرم افزار و سایر خدمات تحلیلی، تماما بر عهده سبدگردان است و هزینه‌ای از طرف سرمایه‌گذار برای این موارد نباید پرداخت شود. مبلغ پرداختی توسط سرمایه‌گذار فقط کارمزد است که مقدار آن متناسب با عملکرد سبد سهامی است که سبدگردان مدیریت کرده است.
مقدار سبدگردانی متشکل از یک نرخ ثابت و اندک بابت مدیریت سبد و یک نرخ متغیر است که در صورتی که میزان سود بیشتر از مقداری تعیین باشد، منظور خواهد شد. مقادیر کارمزد ثابت و متغیر باید در قرارداد به طور کامل تعیین و مورد و توافق قرار بگیرند. به عنوان مثال بعضی از شرکت‌های سبدگردانی برای سرمایه‌های بیش از 1 میلیارد و 500 میلیون تومان کارمزد ثابت را دریافت نمی‌کند. و همچنین کارمزد متغیر آن برای سود زیر 20% نیز دریافت نمی‌شود.
3- مقدار سود حاصل از سبدگردانی چقدر است؟
طبیعی است که نمی‌توان سودی برای سبدگردانی و به طور کلی برای هیج معامله بورسی تعیین کرد، چرا که بازار سرمایه ذاتی قابلیت پیش‌بینی دقیق را ندارد. به همین دلیل ارائه سود تضمینی توسط شرکت‌های سبدگردانی در بورس غیر قانونی است.
با این حال ماهیت وجودی شرکت‌های سبدگردانی این است که حداقل سودی بالاتر از سود بانکی را برای مشتریان خود محقق کنند تا سرمایه‌گذاری در آن‌ها توجیه داشته باشد. به همین دلیل معمولا در قراردادهای سبدگردانی ذکر می‌شود که اگر مقدار سود سبد کمتر از سود بانکی باشد، سود کارمزد متغیر دریافت نخواهد شد. زیرا در غیر این صورت سودی به سبدگردان تعلق نمی‌گیرد.
شرکت‌های سبدگردانی دارای مجوز از سازمان بورس
بدیهی است که عملکرد و سودآوری شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری، مشابه نیستند. به همین دلیل برای انتخاب بهترین شرکت سبدگردانی در بورس نیاز است که درباره عملکرد گذشته شرکت تحقیق کرده و یا از افرادی که تجربه کار با این شرکت‌ها را داشته‌اند، مشورت بگیرید.
در جدول زیر، لیست شرکت‌های سبدگردانی مورد تایید سازمان بورس و اوراق بهادار تهران که در سایت سازمان بورس و اوراق بهادار موجود است، مشاهده می‌شود:
کلام پایانی
سبدگردانی در بورس خدماتی است که به صورت اختصاصی و توسط تیمی متخصص و حرفه‌ای از تحلیل‌گران، به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود. در این فرایند، تحلیل‌گران حرفه‌ای سبد سهامی را با توجه به میزان ریسک پذیری سرمایه‌گذار تهیه کرده و متناسب با بازدهی منطقی مورد نظر مشتری، اقدام به خرید و فروش می‌کند و در ازای ارائه این خدمات بخشی از سود حاصل از معاملات را به عنوان کارمزد دریافت می‌کند. سبدگردانی در کنار استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری، دو امکان مناسب و سودآور برای افرادی است که وقت و دانش کافی برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس را ندارند.
